Waarom mensen huilen

Wanneer je bij het opstaan flink je teen stoot aan het bed, wil er nog weleens een traantje worden weggepinkt. Zenuwen in je teen sturen een signaal naar je hersenen. Daar worden signalen gestuurd naar de traankliertjes in je ogen, waardoor tranen ontstaan.
Hoewel sommigen het kinderachtig vinden dat je huilt, zit er een groot voordeel aan de waterpartij.De hersenen maken bij een huilbui hormonen aan, waardoor je je lekkerder gaat voelen. Ook is huilen een manier van het lichaam om anderen om hulp te vragen.

Waarom huil je eigenlijk? En is huilen nu gezond of niet?
Je voelt de bekende brok in je keel, je lip begint te trillen en je ogen gaan knipperen. Huilen in het openbaar doe je liever niet, dus je probeert de tranen uit alle macht weg te slikken. Maar hoe harder je tegen ze vecht, des te harder ze terug komen. Daar sta je dan te snotteren waar iedereen bijstaat.

Alleen mensen huilen
Geen enkel dier huilt. Alleen bij mensen zit huilen diep verankerd in hun brein. Evolutionair gezien is dit eenvoudig te verklaren. De mens komt in vergelijking met de meeste diersoorten behoorlijk hulpeloos ter wereld. Baby’s, peuters en kleuters zijn totaal afhankelijk van anderen. Huilen is een zeer efficiënte roep om bijstand, steun en troost. Het is een teken van hulpeloosheid. Volwassenen hebben deze primitieve manier van communiceren in principe niet meer nodig. Die kunnen gewoon om hulp vragen. Toch stromen ook bij volwassenen de tranen rijkelijk over hun wangen.

Volwassen tranen
Voor de tranen van volwassenen bestaan er meer complexe verklaringen. Lang werd verondersteld dat huilen stresshormonen en afvalstoffen af zou voeren. Maar onderzoek van Ad Vingerhoets, Hoogleraar stress en emoties, toonde aan dat deze verklaring niet volstond. Een huilbui bevat maar een paar kubieke milliliters vocht. Zulke kleine hoeveelheden kunnen nooit afvalstoffen afvoeren. Vingerhoets staat bekend als dé huilprofessor van Nederland. Eind jaren 80 kwam hij erachter dat er in de wetenschap vrijwel niets over huilen bekend was. Inmiddels heeft hij deze leemte in de wetenschap aardig opgevuld.

Help mij! Steun mij!
Het huilonderzoek van Vingerhoets toonde aan dat ook bij volwassenen hulpeloosheid aan de basis ligt van hun tranen. Je huilt in situaties waarin alle andere mogelijkheden om de situatie onder controle te brengen, zijn mislukt. In zijn onderzoek naar emoties van volwassen huilers kwamen ‘wanhoop’, ‘hulpeloosheid’ en ‘machteloosheid’ voortdurend terug bij emoties en situaties die samenhangen met huilen. Huilen betekent letterlijk vertaald: “Help mij, steun mij, ik ben machteloos, ik voel me hulpeloos”. Door te huilen maakt je duidelijk dat je iets niet aan kan en je overweldigd voelt. Tranen zijn daarmee een krachtig communicatiemiddel. Ze hebben immers veel meer impact dan een verbaal verzoek.


Huilen van blijdschap of pijn
Hulpeloosheid ligt dus aan de basis van huilen, maar in de dagelijkse praktijk is er altijd sprake van een mix van emoties. Verdriet speelt vaak een grote rol, maar ook woede en schaamte veroorzaken tranen. Ook huilen mensen als ze extreem blij zijn of fysieke pijn ervaren. Juist die diversiteit en combinaties van emoties bij huilen geven aanleiding tot kritiek op de hulpeloosheidsthese van Vingerhoets.
Deze kritiek is volgens Vingerhoets goed te weerleggen. Volgens de huilprofessor huil je van geluk als je volkomen overweldigd bent en je niet meer weet hoe je je anders moet uiten dan te huilen. Pijn is iets waar je niet aan kan ontsnappen, en alleen maar “auw” roepen zet vaak geen zoden aan de dijk. Je tranen maken aan omstanders duidelijk dat je het echt zwaar hebt. Hierdoor gaan mensen hun hulp aanbieden, wat weer de basisfunctie van huilen is.

Waarom vrouwen sneller huilen dan mannen
Vrouwen huilen zo’n 20 tot 50 keer per jaar, mannen zo’n 5 tot 20 keer. De verklaring hiervoor is een samenspel van verschillende factoren. Ten eerste werkt het vrouwelijke hormoon prolactine drempelverlagend om te huilen. Terwijl het mannelijke hormoon testosteron weer drempelverhogend werkt. Ten tweede werken vrouwen meer in emotionele werkomgevingen, zoals de zorg of het onderwijs. Hierdoor worden vrouwen meer geconfronteerd met emoties. Daarnaast zouden vrouwen erg ingesteld zijn op het troosten van anderen en daardoor meer emotionele situaties meemaken. Dit terwijl mannen emotionele situaties vaker uit de weg gaan.
Ten slotte houdt cultuur de tranen van mannen binnen de perken. Veel mannen groeien op in een omgeving waar huilen gelijk staat aan zwakte. Hierdoor zullen ze dezelfde emoties ervaren, maar deze uiten door bijvoorbeeld te schoppen of te slaan.

Gezond of niet
En dan nu de hamvraag: is huilen gezond of niet? Hier bestaat nog geen sluitend antwoord op. Gezondheidspsychologe Michelle Hendriks deed onderzoek naar de invloed van huilen op de lichamelijk en geestelijke gesteldheid van een persoon. Hieruit blijkt dat het huilen zelf niet oplucht. Huilen zou wel op een indirecte manier goed voor je zijn. Door te huilen krijg je troost en sociale steun, en daar knap je van op. In huilen heeft je eentje dus weinig zin, dan schiet je het doel van huilen voorbij.

Huilen als weerstandboost
Hendriks vond ook bewijs dat de lichamelijke reacties die gepaard gaan met huilen, zoals het toenemen van de hartslag, de fysiologische balans van het lichaam bevorderen. Ander onderzoek wijst uit dat tranen die veroorzaakt worden door emoties een andere chemische samenstelling hebben dan tranen die voortkomen uit andere prikkels. Emotionele tranen bevatten meer hormonen met proteïnen zoals prolactine, corticotropine en leucine. Deze hebben een natuurlijke pijnstillende werking. Er is meer wetenschappelijk onderzoek naar huilen nodig, om er achter te komen wat al deze losse puzzelstukjes samen betekenen.